به گزارش پایگاه خبری جهادپرس، به نقل از صبح توس، سالیان سال است که استان خراسان رضوی با بحران خشکسالی دسته و پنجه نرم می‌کند؛ بحرانی که طبق گزارشات از مرز 17 سالگی گذشت و هر سال مساحت جدیدی از استان را درگیر می‌کند، به طوریکه طبق گزارشات اعلام شده، امروز تمام استان خراسان رضوی از شمال و جنوب و مرکز استان همه با پدیده ناخوشایند خشکسالی درگیر هستند و تنها در میزان شدت و ضعف با هم اختلاف دارند.

کمبود بارش‌ و برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی و اسراف در تمامی بخش‌های مصرف وضعیت کم‌آبی را بحرانی‌تر کرده است. رهبر معظم انقلاب نیز در سخنان خود مسئله بحران آب را بارها به مسئولان گوشزد و بر حفظ منابع آبی کشور و بهینه سازی مصرف آن در بخش کشاورزی تاکید کرده‌اند.

بنابراین بهتر است برای عملی شدن فرمایش مقام معظم رهبری از تمام امکانات و توان به منظور حل این بحران استفاده کرد. 

رئیس گروه تحقیقات اداره هواشناسی خراسان رضوی پیرامون وضعیت هوا، میزان بارندگی و در نهایت خشکسالی در سطح استان با صبح توس گفت‌وگو کرد.

کاهش بارندگی در استان

سیدجواد رسولی با اشاره به وضعیت هوا در سطح استان، اظهار کرد: وضعیت دمای خراسان رضوی حاکی از این است که امسال در تمام شهرستان‌های استان از ابتدای مهرماه تاکنون شاهد کاهش دما نسبت به سال زراعی 96-95 بوده‌ایم.

وی با اشاره به کاهش دما در سراسر استان، تصریح کرد: متوسط دمای استان 1.1 درجه نسبت به سال گذشته سردتر شده است که در این میان شهرستان درگز با 1.9 دهم درجه سانتیگراد، تایباد با 1.7 و سرخس با 1.6 درجه سانتیگراد رتبه اول تا سوم کاهش دما را نسبت به سال گذشته داشته‌اند.

رسولی متوسط کاهش دما در سطح استان را بر اساس دوره آماری دو دهم درصد سانتیگراد عنوان کرد و ادامه داد: بر اساس دوره آماری بیشترین کاهش دما به ترتیب در شهرستان‌های تایباد٬ بردسکن و درگز بوده است.

وی با بیان اینکه در شهرستان مشهد نسبت به دوره آماری یک دهم درصد درجه سانتیگراد کاهش دما داشته‌ایم، افزود: متوسط دما در شهر مشهد بر حسب دوره آماری ۱۸ درجه سانتیگراد بوده است که در سال جاری این رقم ۱۷/۹درجه سانتیگراد گزارش شده است.

رئیس گروه تحقیقات اداره هواشناسی استان به وضعیت بارندگی اشاره کرد و بیان داشت: از ابتدای مهرماه تا به امروز در سطح استان شاهد بارندگی‌های خوبی بوده‌ایم؛ اما نسبت به سال گذشته 1.5 میلیمتر کاهش بارندگی داشته‌ایم.

رسولی اضافه کرد: متوسط بارندگی در سطح استان از ابتدای مهرماه تاکنون 2.4 میلی متر بوده که در سال گذشته 9 دهم میلیمتر و بر اساس دوره آماری 2.5 میلیمتر بوده که نسبت به سال گذشته 1.5 میلی‌متر افزایش بارندگی را شاهد بودیم.

وی با بیان اینکه نسبت به دوره آماری یک دهم میلی‌متر کاهش بارندگی گزارش شده است، عنوان کرد: بیشترین بارندگی از ابتدای مهرماه تاکنون به ترتیب در شهرستان‌های جغتای، قوچان و درگز گزارش شده است.

تمام استان درگیر خشکسالی خفیف تا شدید

رییس گروه تحقیقات اداره هواشناسی استان با اشاره به خشکسالی‌های استان در هفت سال اخیر، خاطرنشان کرد: خشکسالی‌ در شمال استان خفیف تا نرمال٬ مرکز استان خشکسالی متوسط تا شدید٬ جنوب استان شدید و جنوب شرق استان خشکسالی بسیار شدید بوده است.

رسولی در پایان یادآور شد: به طور کل می توان گفت طی هفت سال گذشته در تمام استان شاهد خشکسالی خفیف تا بسیار شدید بوده ایم.

همچنین مدیر مطالعات پایه منابع آب خراسان رضوی چندی پیش در پاسخ به سوال صبح توس پیرامون وضعیت خشکسالی‌های بحرانی استان، عنوان کرد: به لحاظ حساسیت دشت‌های مشهد، نیشابور و سبزوار جزء بدترین وضعیت‌ها هستند که جمعیت بالایی را نیز پوشش می‌دهند.

احمد قندهاری اظهار کرد: در دشت‌های کوچک مشهد از جمله در جنوب استان دشت کلات و تایباد، دشت رشتخوار نزدیک تربت حیدریه و دشت جوین سه دشت حاد از لحاظ افت منابع محسوب می‌شوند.

مدیر مطالعات پایه منابع آب خراسان رضوی تصریح کرد: سدها و مخازن، سازه‌های پیشگیری از خشکسالی هستند؛ اما آنچه برای خشکسالی باید انجام داد مدیریت غیر سازه‌ای است؛ یعنی بهینه‌سازی مصرف.

وی با بیان اینکه در سازه‌های انتقال آب، هدر رفت آب وجود ندارد، بیان کرد: چنانچه کوچک‌ترین اتفاقی رخ دهد بلافاصله کنترل می‌شود و افت فشارها قابل اندازه گیری است که امروز از این لحاظ در وضعیت استاندارد قرار داریم.

قندهاری با اشاره به اینکه به لحاظ جغرافیایی در منطقه‌ای کم آب هستیم و باید اندوخته‌ها را بهینه مدیریت کنیم، خاطرنشان کرد: بنابراین جهادگران آب کسانی هستند که با این شرایط اقتصادی بستر رودخانه را آزاد و چاه‌های غیرمجاز را مسدود می‌کنند که باید معرفی و حمایت شوند.

مشکل برای تامین آب وحوش/ تاکنون تلفاتی به خاطر تشنگی گزارش نشده است

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز در این رابطه به خبرنگار ما گفت: افزایش دمای هوا در سال جاری وضعیت را در مناطق تحت حفاظت محیط زیست دشوارتر کرده است؛ اما خوشبختانه تاکنون خبری از تلف شدن گونه‌های تحت حفاظت بر اثر گرما گزارش نشده است.

حمید صالحی با بیان اینکه در تمام استان، آبرسانی به آبشخورها و آبگیرهایی که دچار کم آبی هستند انجام می‌شود، عنوان کرد: به دلیل تداوم طولانی مدت پدیده خشکسالی، آبشخورها و آب انبارهایی در سطح مناطق زیست محیطی تحت حفاظت خراسان رضوی ساخته شد که از طریق لوله یا چشمه ها آبرسانی به وحوش را تسهیل کرد.

وی گفت: اما در برخی مناطق از جمله شهرستانهای گناباد و بجستان نه تنها حجم بارندگی کمتر از سالهای قبل بوده که به شدت در تامین آب وحوش مشکل وجود دارد.

خشکسالی خراسان رضوی به مرز 18 سال رسید

مدیر کل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با صبح توس، اظهار کرد: شرایط خشکسالی در استان خراسان رضوی از سال زراعی 79- 78 شروع شده است و تقریبا حدود 18 سال است که با شدت و ضعف ادامه دارد.

خسارات شدید به دلیل وابستگی 80 درصدی استان به منابع آب زیرزمینی

حجت‌علی شایانفر تصریح کرد: تداوم این شرایط و میزان برداشت و وابستگی 80 درصدی استان به منابع آب زیرزمینی سبب شده است که خسارت‌هایی از جمله کاهش آب‌دهی چشمه‌ها، افت کمی و کیفی منابع آب و همچنین مشکلاتی در بخش کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست استان وارد شود.

وی به میزان بارندگی در سطح استان اشاره کرد و افزود: بر اساس گزارش‌های هواشناسی و همچنین آمار ایستگاه‌های مبنای باران‌سنجی آب منطقه‌ای، در سال زراعی گذشته 181 میلی‌متر باران در استان خراسان رضوی گزارش شده است که نسبت به دوره آماری بلندمدت 10 درصد، و نسبت به سال قبل 18 درصد کم‌تر است.

98 درصد استان درگیر خشکسالی

مدیر کل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی عنوان کرد: بر اساس گزارش مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور حدودا 98 درصد استان ما دچار شرایط خشکسالی از ضعیف تا بسیار شدید است.

شایانفر خاطرنشان کرد: بر اساس خشکسالی هیدرولوژیکی و خشکسالی جریانات رودخانه‌ای در مجموع حجم روان آب‌های استان در سال زراعی گذشته حدود 33 درصد نسبت به میانگین بلندمدت کاهش داشته است.

وی ادامه داد: بنابراین طبق جمع بندی که آب منطقه‌ای ارائه داده است حدود 49 درصد سطح استان خشکسالی ملایم، 38 درصد خشکسالی متوسط، هفت درصد شدید و چهار درصد هم خشکسالی بسیار شدید دارد و تنها دو درصد استان فاقد خشکسالی است.

30 شهر استان با تنش آبی مواجه هستند

مدیر کل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی عنوان کرد: بر اساس این گزارش آب‌منطقه‌ای، بیشتر خشکسالی در منطقه جنوبی استان بوده است و نیمه شمالی تقریبا وضعیت بهتری دارد.

شایانفر، تایباد، زاوه و باخرز را دارای خشکسالی شدید عنوان کرد و افزود: شهرستان‌های رشتخوار، تربت جام، خواف، خلیل‌آباد، مه‌ولات، فریمان، گناباد، جغتای، جوین، بجستان، تربت حیدریه و داورزن خشکسالی متوسط و سایر شهرستان‌ها خشکسالی ملایم دارند.

علی‌رغم شرایط حاد، جیره‌بندی در هیچ شهرستانی صورت نگرفت

وی در ارتباط با آبرسانی به مناطق کم‌آب، بیان کرد: علی‌رغم شرایطی حادی که در استان با آن مواجه هستیم در تابستان امسال در هیچ کدام از شهرستان‌ها جیره‌بندی آب صورت نگرفته است ضمن اینکه حدود 30 شهر استان و از جمله شهر مقدس مشهد با تنش آبی مواجه بودند.

آبرسانی سیار به 542 روستا در سال جاری

مدیر کل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی به آبرسانی سیار در برخی روستاها اشاره کرد و بیان داشت: با احتساب روستاهایی که متاثر از سیل‌های اخیر از جمله سیل مردادماه سال جاری به تعداد 542 روستا آبرسانی سیار صورت گرفته است که معادل 70 هزار خانوار است.

خشکسالی، دیگر حادثه غیر مترقبه‌ای محسوب نمی‌شود/ واقعیتی که باید پذیرفته شود

شایانفر با بیان اینکه خشکسالی و کمبود آب در استان ما دیگر حادثه غیر مترقبه‌ای محسوب نمی‌شود، خاطرنشان کرد: این یک واقعیت اقلیمی است که باید برای ما پذیرفته شده باشد و طبیعتا بسیاری از برنامه‌های توسعه‌ای‌مان را باید بر این اساس ببندیم با توجه به اینکه در سال حدود 1.2 میلیارد متر مکعب بیش از ظرفیت سفره‌های آب زیرزمین را برداشت می‌کنیم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بنابراین ما هم در جلسات منظمی که در ستاد خشکسالی، ستاد هماهنگی مدیریت بحران، کارگروه آب کشاورزی، منابع طبیعی و شورای حفاظت از منابع آب و همچنین ستاد مدیریت تامین و توزیع آب استان برگذار می‌شود برنامه ریزی‌ها و اقداماتی را پیرامون این بحران مطرح می‌کنیم.

گزارش: سارا آویشی