به گزارش پایگاه خبری جهادپرس،پسرک، فردایی برای خود متصور نیست، بنابراین راهی دنیای متفاوتی می‌شود به این امید که آینده‌اش را دگرگون کند، اما گویی خداوند سرنوشت دیگری برای او رقم زده بود، قرار است او منجی آیندگان شود تا مجبور نشوند برای لقمه نانی روستا و دیار خود را به امید یافتن شغل ترک گویند.
او می‌توانست یک کارگر ساده مونتاژکار در دهه ۴۰ شمسی شود و در نهایت به عنوان یک کارگر بازنشسته ۷۰ ساله امروز در دل آهن، دود و فریاد زندگی کند، اما زندگی برایش جور دیگری رقم خورد، مرتضی هنری آموخت تا به چوب‌های خشک جان ببخشد و آینده یک روستا و شهرستان را تغییر دهد.
مرتضی کاروند هنر منبت را از استادکاران به نامی همچون «محمود مقدم و رضا مازندرانی» آموخت و در سال ۵۲ موفق می‌شود مجوز تولید منبت‌کاری را اخذ کند، حالا که او در حرفه‌اش استاد شده و آموزه‌های لازم را فراگرفته به زادگاهش همان روستای اشترمل بازمی‌گردد تا آنچه برایش مقدر بود و با تلاش آن را محقق کرد را اجرا کند.
امروز او یکی از پیشکسوتان و استادکاران به‌نام هنر منبت‌کاری در ایران زمین است و تعداد زیادی از جوانان را آموزش داده و هنر منبت‌کاری را وارد شهرستان تویسرکان و روستای اشترمل کرده است.
پس از گذشت سالیان طولانی کاروند هنوز صبح تا شب مغار در دست دارد و صبح خود را با گل‌آرایی و ایجاد نقوش بر تکه چوبی شب می‌کند، نمونه‌های منبت کاری او نشان از عشق و خلاقیت است.
راز تکه‌های چوب
عشق در دستانش ریشه دوانده و لحظه‌ای از چوب و مغار و چکش‌اش دل نمی‌کند، چه رازی در دل تکه‌های چوب نهفته که کاروند پس از گذشت بیش از ۵۰ سال دل در گرو آن دارد.
راز گل‌های منظم و ریزی که همچون دانه‌های انار با همان نظم و ترتیب کنار هم یک جا نشستند را کاروند و شاگردانش که امروز هر کدام برای خود استادکار شدند و چندین نفر را آموزش داده‌اند، می‌دانند.
یک به یک جوانان روستا از سن ده، دوازده سالگی درس و مشق و حتی دامداری و کشاورزی را رها کرده و دل به راز سر به مهر تکه‌های چوب سپردند تا با حرکت سرانگشتان خود هنری بی‌نظیر را خلق کنند.
سرمایه کاروند و دیگر فعالان این حرفه در روستای اشترمل دست و فکر آنهاست به طوری که منبت درب‌های چوبی امامزاده صالح، امامزاده داوود تهران و دو چارچوب درب صحن امام رضا(ع) هنر دستان و ذهن خلاق او بوده و کارنامه ارزشمندی را در چنته دارد.
این پیشکسوت، هنر منبت‌کاری را عاشقی و رمز موفقیش را کار دلی می‌داند، با دل کار کردن و مغار زدن و جان دوباره به چوب دادن هنر مستمر اوست.
روستای پر رمز و راز چوبی
امروز روستای اشترمل، قریه چوب‌های پر رمز و راز است و آوازه شهرتش دنیا را فراگرفته به طوری که در هر خانه یک کارگاه به صورت سنتی مبل و منبت تولید می‌کنند، این روستا را باید روستای بدون بیکار دانست.
این روستا ۲ هزار جمعیت و ۵۰۰ خانوار دارد که ۹۰ درصد از اهالی روستا مشغول به تولید اقلام چوبی هستند، حتی بانوان روستا هم در کنار همسران و خانواده‌های خود با ظرافت منبت کاری می‌کنند.
تفاوت تولیدات روستای اشترمل با نقاط دیگر کار دست اهالی روستاست، تمام کارگاه‌ها با مغار و چکش بدون دخالت دستگاه منسوجات چوبی تولید می‌کنند و برند منبت گلریز را ایجاد و طرح‌های متنوع تولید کرده‌اند، این برند ثبت ملی شده و در حال حاضر مراحل ثبت جهانی را طی می‌کند.
۹۰ درصد اهالی «اشترمل» منبت‌کارند
«بهرام ترکاشوند» دبیر انجمن خوشه مبل و منبت تویسرکان که از سال ۶۷ منبت‌کار بوده و ۳۰ سال تمام هم و غمش تولید مبل بدون دخالت دستگاه است می‌گوید: مبل و منبت در روستای اشترمل حدود ۵۰ سال پیش با وجود آقای کاروند آغاز شده و به تبع کار این پیشکسوت جوانان روستا هم علاقمند شدند و تا به امروز این هنر در روستا استمرار داشته است، ضمن اینکه این هنر به روستاهای همجوار هم گسترش پیدا کرد و چهار روستا در تویسرکان پایلوت مبل و منبت شدند. به طور کلی در تویسرکان ۴ هزار و ۷۰۰ کارگاه در زمینه تولیدات چوب فعال است که ۸ هزار اشتغال مستقیم و ۱۲ هزار اشتغال غیر مستقیم ایجاد کرده است.
این منبت‌کار قدیمی ادامه می‌دهد: ۴۷۰ کارگاه به صورت سنتی در روستای اشترمل تحت برند گلریز فعالیت می‌کنند که شاخصه بارز این برند کار دست است و بیش از ۹۰ درصد جمعیت روستا مشغول به تولید مبل و منبت هستند چراکه از نیم قرن پیش این حرفه در روستا رایج شده است.
او با اشاره به اینکه تولیدات منبت شده اشترمل به قیمت تولیدی به مشتریان عرضه می‌شود بیان می‌کند: تفاوت قیمت بسیار فاحش است به طور مثال یک دست مبل در این روستا ۲۰ میلیون تومان عرضه می‌شود در حالی که همان مبل در شهرهای بزرگ با حضور واسطه‌ها بالغ بر ۸۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد.
ترکاشوند اضافه می‌کند: طی سالیان گذشته بازار برای تولیدات سنتی و دستی روستا ایجاد شده و علاوه بر داخل کشور همچون استان‌های تبریز، اصفهان و تهران در خارج کشور هم مانند عراق جایگاه خود را بدست آورده است، اگرچه برای جذب بازار باید بیش از پیش فعال بوده و اقدامات درخوری انجام دهیم.
این تولیدکننده ماهر با بیان اینکه حمایت شرکت شهرک‌های صنعتی استان از منسوجات دستی روستا قابل تقدیر است می‌افزاید: این شرکت در سه سال گذشته در زمینه ثبت خوشه صنعتی و ناحیه صنعتی اشترمل اقدامات خوبی در این روستا انجام داده از جمله این اقدامات ساخت مرکز تخصصی مبل و منبت اشترمل، برگزاری جشنواره‌ها و ایجاد نمایشگاه‌های فروش است.
او می‌گوید: در گذشته فقط کلاف مبل در اشترمل تولید می‌شد در حالی که امروز تمام مراحل رنگ و رویه کوبی انجام و مبل کامل در نمایشگاه‌های روستا عرضه می‌شود، در مرکز تخصصی مبل و منبت در زمینه رنگ و رویه‌کوبی کلاس‌های آموزشی به صورت مستمر با همکاری فنی و حرفه‌ای برگزار می‌شود.
ترکاشوند اضافه می‌کند: علاوه بر تولید برخی از اهالی در تهران هم نمایشگاه فروش منسوجات چوبی راه‌اندازی کرده‌اند و تولیدات روستا به صورت مستقیم بدون واسطه در این فروشگاه‌ها عرضه می‌شود، البته پنج نمایشگاه در روستا هم افتتاح شده که کار آماده و تکمیل ارائه می‌دهد.
این فعال عرصه تولید مبل و منبت بیان اینکه طی تفاهمنامه‌ای برای خرید از تولیدات روستا در نمایشگاه‌های داخل اشترمل ۱۵ میلیون تومان وام قرض‌الحسنه توسط صندوق کارآفرین امید اعطا می‌شود عنوان می‌کند: با همکاری شرکت شهرک‌های صنعتی و صنایع دستی تولیدات روستا شناسنامه‌دار شده و نوع پارچه، نوع چوب و نوع برند در شناسنامه اصالت کالا مشخص می‌شود.
او ادامه می‌دهد: معضلی که در این زنجیره تولید با آن مواجه هستیم این است که مشتریان کمتر به صورت مستقیم از تولیدکنندگان خرید می‌کنند و اغلب از نمایشگاه‌ها به قیمت کلان جنس را تهیه می‌کنند.
ترکاشوند می‌افزاید: چوب‌های گردو برای ساخت مبل و منبت در این منطقه از استان کردستان و چوب راش پس از ممنوعیت جنگل‌های شمال اغلب از گرجستان و ترکیه وارد می‌شود.
شوق منبت‌کاری
«حسین ترکاشوند» منبت کار چیره‌دست اشترمل که خانوادگی زنجیره تولید راه‌اندازی کرده‌اند می‌گوید: از ۱۵ سالگی منبت‌کاری را به واسطه علاقه به این حرفه با شاگردی آقای کاروند آغاز کرده و این هنر را آموختم، اکثر نوجوانان و جوانان روستا منبت را از آقای مرتضی کاروند آموختند و در حال حاضر در پیشه خود موفق هستند.
او با بیان اینکه از بچگی علاقمند به این هنر بودم و با اصرار زیاد تحصیل را ترک کردم و وارد این حرفه شدم بیان می‌کند: منبت‌کاران روستای اشترمل چیره‌دست هستند در بین هنرمندان کشور حرف برای گفتن دارند و اغلب در مدت زمان کوتاه طرح‌های جدید و نو طراحی و خلق می‌کنند.
ترکاشوند با اشاره به اینکه منبت‌کاری با دست کاملا احساس هنری را به مخاطب منتقل می‌کند ادامه می‌دهد: بنده از شغلم لذت واقعی می‌برم و ساعت‌ها با شوق و خلاقیت منبت می‌کنم، البته خلاقیت در کار ما بسیار پر اهمیت و برای جذب بازار لازم است.
این منبت‌کار چیره‌دست به تفاوت بسیار چشمگیر تولیدات دستی با تولیدات دستگاهی اشاره می‌کند و می‌گوید: نازک کاری و ظرافت خاصی در برجسته سازی نقوش با مغار وجود دارد که این ظرافت در کار دستگاهی به چشم نمی‌خورد.
او اضافه می‌کند: زمان مورد نیاز برای منبت منسوجات چوبی بستگی به طرح‌های مختلف دارد به طورمیانگین برای هر یک عدد مبل یک ماه زمان نیاز است تا از پایه تا تاج مبل منبت کاری شود.
این فعال عرصه تولید مبل و منبت اشترمل با اشاره به اینکه منبت کاری به دو دسته گل درشت و گلریز که مختص اشترمل است تقسیم بندی می‌شود ادامه می‌دهد: حقوق استادکاران ماهر و چیره‌دست روزی حدود ۲۰۰ هزار تومان در نظر گرفته می‌شود ضمن اینکه صدمات جسمی در این حرفه زیاد است چراکه روزانه بیش از ۱۰ ساعت به صورت ایستاده مشغول منبت هستیم.
زنجیره تولید «اشترمل»
او می‌افزاید: فرآیند تولید استیل مبل در روستای اشترمل به صورت زنجیره تولید است و این فرآیند از تهیه چوب مرغوب گردو آغاز می‌شود تا نجاری که چوب‌ها قطعه بندی شده و شکل اصلی مبل ایجاد و در مرحله بعد به منبت کار تحویل داده می‌شود در این مرحله نقش اصلی طراحی شده به چوب چسبیده و مرحله مشبک کاری انجام می‌شود.
این منبت‌کار ماهر ادامه می‌دهد: پس از مشبک کاری مرحله منبت‌کاری و برجسته سازی نقوش صورت می‌گیرد و در نهایت مونتاژ کلاف مبل و مرحله آخر رنگ و رویه کوبی انجام می‌شود.
تولید در کنار خانه و خانواده
«قاسم ترکاشوند» از تولیدکنندگان مبل و منبت اشترمل درباره تولیدات منحصر به فرد این روستا اظهار می‌کند: خدا را شکر از شغلم راضی هستم این حرفه نسل به نسل به ما رسیده اگرچه برای آموختن و حرفه‌ای شدن ۷ سال شاگری کردم و کار را آموختم تا در نهایت خودم کارگاه زدم و کارم را گسترش دادم.
او در ادامه عنوان می‌کند: مشابه تولیدات این روستا در کمتر جایی دیده می‌شود اغلب تولیدات از چوب گردوست که نقش و نگارهای ریز در آن با دقت با مغار کنده‌کاری می‌شود.
این فعال عرصه تولیدات مبل و منبت بیان می‌کند: خوشبختانه همگی در یک حرفه داخل روستا و کنار خانواده و اقوام مشغول به کار هستیم و آواره دیار غربت نشدیم، زندگی در روستا به سبک و سیاق خودمان ارزشمند است.
او با بیان اینکه امروز یک حرفه به جز کشاورزی و دامداری در روستای اشترمل گسترش پیدا کرده و اغلب اهالی مشغول به همین کار هستند می‌افزاید: اهالی کنار خانه و کاشانه خود کارگاهی دست و پا کرده‌اند و کمال آرامش در زادگاه خود کار می‌کنند.
ترکاشوند ادامه می‌دهد: حدود ۲۰ سال است که مونتاژ تولیدات را انجام می‌دهم پس از منبت‌کاری، چوب‌ها به این کارگاه منتقل می‌شود و در این مرحله چسب و مونتاژ انجام و برای رنگ‌کاری کلاف آماده است.
این فعال عرصه تولیدات مبل و منبت اضافه می‌کند: به طور کلی کار به صورت تکه تکه زیر دستم می‌آید در این مرحله مونتاژ و در نهایت کلاف آماده می‌شود تا به سلیقه بازار و مشتری رنگ و رویه‌کوبی شود.
او می‌گوید: به طور کلی هر دو روز یک بار یک دست مبل مونتاژ و تمام مراحل کار با دست انجام می‌شود، به طور کلی شاخصه تولیدات اشترمل کار دست است.
سود واقعی نصیب نمایشگاه‌داران می‌شود
«عماد ترکاشوند» منبت‌کار با سابقه اشترمل که بیش از ۳۰ سال مشغول به منبت‌کاری است می‌گوید: زحمتی که منبت‌کاران و فعالان این عرصه انجام می‌دهند نصیب نمایشگاه‌داران می‌شود، تولیدکنندگان روستا دو، سه ماه روی هر سرویس مبل وقت می‌گذارند اما سود واقعی نصیب فردی دیگری می‌شود.
او در ادامه می‌افزاید: در واقع سرمایه‌داران و نمایشگاه‌داران در مدت زمان کوتاه از فروش تولیدات ما سودهای کلان می‌برند.
ترکاشوند ادامه می‌دهد: تصمیم گرفتیم در روستا نمایشگاه برپا کنیم و تولیدات را بدون واسطه به مشتریان عرضه کنیم اگرچه مسوولان باید در زمینه ایجاد نمایشگاه‌های متعدد و فروشگاه‌های عرضه اقداماتی برای روستای اشترمل انجام دهد تا این روستا هم بیش از پیش در سراسر کشور شناخته شود.
منبع:فارس
انتهای پیام/
نسخه مناسب چاپ
دیدگاه شما