به گزارش پایگاه خبری جهادپرس، بررسی چگونگی تکوین حوزه‌های فرهنگی و اقتصادی که نتیجه تشکیل شهرها است، در دوران قبل از آریایی‌ها بسیار مشکل بوده و تقریباً امکان آن بسیار اندک است.بنابراین تاریخ منطقه شراء را از تشکیل وحکومت مادها آغاز کرده ایم.
به هر ترتیب با ورود آریایی‌ها که بین قرنهای سیزدهم و نهم قبل از میلاد از شرق ایران به غرب ایران مهاجرت می کنند ، سرزمین چهره دیگری به خود گرفته وطی چند قرن شکوفایی، تمدنی بزرگ را به ارمغان آورده است. مادها که شعبه‌ای از آریایی‌ها بودند، پس از مهاجرت به‌ایران درقسمت غرب و مرکز‌ایران سکنی گزیدند و پس از مدتی هگمتانه یا ( همدان فعلی ) را به عنوان پایتخت و مرکز خویش برگزیدند. لازم به ذکر است که مادها تا مدتها فاقد هماهنگی و اتحاد بوده و به صورت پراکنده و مستقل زندگی می کردند.
قیام مادها در کانون بدوی خود یعنی‌ایالات ( بیست کاری) و ( مادای ) و (پاساروا) که به زبان آشوری است، با موفقیت کامل همراه بود . مادها در ۶۷۴ پ.م. به رهبری خشثریته بر آشوریان مهاجم پیروز می شوند و پادشاهی مستقل ماد را تاسیس می کنند. از آن پس این سرزمین چندین بار دیگر مورد حمله آشوریان و سکاها قرار میگیرد و تصرف می شود. تا اینکه در ۶۲۵ پ.م. هُوَخشَتَره رهبری مادها را بر عهده گرفته و ماد را از سلطه سکاها آزاد میکند. هُوَخشَتَره در ۶۱۴ پ.م. شهر آشور را تسخیر می کند و با شکست کامل آشوریان در ۶۰۵ پ.م. سرزمین آشور را بین خود و بابلیان تقسیم می کند.این سه‌ایالت، که کانون انقلاب مردم ماد سفلی بوده طبق نقشه ارائه شده به طور دقیق و یقین در محدوه شراء می باشد شامل منطقه‌ای وسیع از کزاز و چرا و فراهان و منطقه ی وفس و بزچلو و خنجین تا آشتیان و تفرش وقسمت‌هایی از ساوه و به طور کلی محدوده رود زرینه یا قره چای می باشد. از آثار این دوره به غار قلعه جوق ،دژ نظامی ویران شده‌ای در شمال غرب روستای چهرقان وتپه های متعدد درمنطقه قهاوند می توان اشاره کرد.
توسعه و رشد در دوران مادها پس از یکپارچگی و متحد شدن حکومتهای کوچک شروع می شود. از نظر اقتصادی نیز تا قبل از اتحاد حکومتها تحول صورت نگرفته است. زیرا در آن زمان با زندگی رمه داری و گله چرانی و کشاورزی مقتضیات حکومتهای خود کامه به وجود نیامده است. ( محتاط ، ۱۳۷۴ ، ۱۹ ) بنا بر تحقیق و بررسی‌های دیاکونف سرزمین ماد به سه بخش عمده تقسیم شده بود:
الف ) ماد آتروپاتن یا ماد علیا- ماد کوچک
ب) ماد سفلی یا ماد بزرگ که امروز قسمت بزرگ آن را چرّای بزرگ در همدان تا استان مرکزی تشکیل می دهد.
پ) ناحیه پاراتاکنا– استان اصفهان امروزی (دیا کونف ،۱۳۴۶)
طبق اظهار هرودت در اواسط قرن هشتم قبل از میلاد هنوز موضوع سازمان دولتی در نظر مادها مجهول بوده و فقط جماعات جداگانه بر اساس اطاعت و انقیاد شخصی به وسیله (قضات ) که به انتخاب مردم برگزیده می شدند ، اداره می شد. از نظر اقتصادی مادها به کار زراعت اشتغال داشتند ولی شغل اساسی آنها به یقین دامداری، به خصوص اسب داری بوده است.(همان،۸۶)
طبق نظرات دهگان و محتاط ناحیه چرا و شازند و سربند محل پرورش و نگهداری اسبهای ماد بوده اند و اقتصاد آن زمان با توجه به محیط جغرافیایی با هر نگرشی به اسب معطوف می شده است.( دهگان ، ۱۳۳۱ ؛ محتاط،۱۳۶۸)
دولت و تمدن ماد با غلبه کوروش بزرگ و پادشاه پارسیان بر (آستیاژ)آخرین پادشاه ماد در سال ۵۵۰ قبل از میلاد درون حکومت و قومیت پارسها مستحیل شد.کوروش صاحب امپراطوری ماد شد و با‌این عمل خویش مردمی را که در حقیقت از نژاد وتیره خودش بودند و بر سرزمینهای آشور،بین النهرین، ارمنستان و کاپورکیه تسلط ناپایداری داشتند با سرزمین خویش در مرزهای سواحل خلیج فارس توأم ساخت.( عده‌ای خاور شناس، ۱۳۴۶)
تا آنجا که اطلاع داریم امپراطوری‌ایرانیان اولین سیستم تقسیم مملکت را به استانهای چندگانه‌ایجاد نمود .در دوران هخامنشی سرزمین‌ایران به بیست‌ایالت یا بنا به نوشته ی هرودت بیست ساتراپ تقسیم می شده است، که ماد سفلی(از ری تا همدان) جزء ساتراپ دهم بوده است. فهرست بیست گانه استانهای‌ایران با توجه به تاریخ هرودت و سنگ نبشته‌های بیستون کشف شده است .( محتاط، ۱۳۷۴)
ساتراپ دهم)- ماد-ایران مرکزی و غربی
ساتراپ دهم که شامل چرّای بزرگ می شده ،بیشترین مساحت و مهمترین بخش آن را تشکیل می داده است؛اهمیت‌این ناحیه را در زمان قبل از اسلام معلوم می نماید و از طرف دیگر هر گونه تصمیم گیری و فرامین حکومتی، نوع معیشت، تخصصها، حوزه‌های فرهنگی و اقتصادی و رشد و توسعه از هر نظر در ساختار تمدن آریایی آن زمان مشمول ساتراپ دهم نیز می شده است.که به دلیل جنگ‌ها و هجوم اقوام وحشی و خارجی به سرزمین ماد سفلی ، اسناد و نوشته‌ها و آثاری که به طور وضوح مبین زندگی و تمدن آن دوران باشد از بین رفته است ، به عنوان مثال
۱-از خط نوشته دوران ماد، درداخل‌ایران چیز زیادی باقی نمانده، تنها سند مهم زبان ” تاتی” است که از شاخه‌های زبان (مادی) بوده و اکنون در بخشهایی از استان مرکزی ناحیه” وفس ” با آن زبان سخن می گویند.
۲-تمام سنگ نوشته‌ها و الواح مکشوفه مربوط به دوران هخامنشی، اشکانی و ساسانی است و آنها توجهی به آثار و تمدن قوم ماد نداشتند.
۳- یورشهای مداوم ۴۶ ساله آشوریان به سرزمین ماد که سبب ویرانی شهرها و شهرکها شد از جمله مشرق همدان ( شراء ).
۴-هجوم بیست و پنج ساله سکاها به ماد سفلی ( چرّا ) و ویرانی شهرها و شهرکها.
۵-ویرانگری‌های اسکندر مقدونی در قسمتی از غرب‌ایران و ناحیه ی ماد و نابودی کلیه نوشته‌های تاریخی و فرهنگی و اجتماعی و بنا بربرخی نوشته‌ها کتاب اوستا که برروی شش هزار جلد پوست گاو با آب طلا نوشته شده بود که اسکندر آن را به یغما برد.
۶-دگرگونی و تغییر خط و الفبا از پارسی باستان ابتدا به هخامنشی و سپس به پهلوی ساسانی.
(محتاط ، ۱۳۷۴،)
از هنگامی که اولین انسانها و اقوام کوچ نشین در ناحیه شراء اسکان گزیدند و در مسیر زمان توسعه پیدا نموده تا زمان پیدایش مادها و تمدن هخامنشی و هجوم اسکندر و جانشینان او، سپس پارتیان و ساسانیان تا زمان هجوم اعراب مسلمان به‌ایران و بعد از اعراب تا امروز،این ناحیه به دلیل جغرافیای طبیعی خاص و سوق الجیشی بودن منطقه در طول دوران زندگی انسانها اهمیت ویژه‌ای در هر عصری داشته است.
با توجه به اهمیتی که سرزمین ماد سفلی ( شراء) در‌ایجاد راه‌ها، پست چاپاری،ایجاد قنات‌ها و کاریزها در سرزمینهای خشک و لم یزرع، همزیستی مسالمت آمیز در درون اقوام ، نوع کشاورزی ، تربیت اسب ،اقتصاد و معیشت ، اعلام منشورهای فرهنگی و انسانی در مسیر تکامل بشری و… که در زمان و تاریخ خودش و در مقایسه ی با سایر ملل از جایگاه ویژه‌ای بر خوردار است.
با هجوم اعراب در زمان خلیفه ی دوم به‌ایران،آخرین شاه ساسانی ( یزد گرد سوم) نیز فرار را برقرار ترجیح داده و آخر الامر نیز از غرب‌ایران به شرق‌ایران گریخته و کشته شد.
با توجه به روایات مربوط به آتشکده‌های واقع در روستاهای وره و فراهان و آتشکده برزو ی روستای راهجرد در دوره ساسانیان ، می توان حدس زد که‌این ناحیه در دوره پیش از اسلام از اهمیت مذهبی ویژه‌ای برخوردار بوده است.
فتح ،شراء و فراهان در ۲۳ و ۲۴ ق /۶۴۴ و ۶۴۵ م در روزگار خلافت عمربن خطاب انجام گرفته ولی تعیین تاریخ دقیق و نیز نام سرداری که نخستین بار به‌این سرزمین گام نهاد، مشکل است، زیرا متون در‌این نکته که‌این ناحیه با فتح قم، اصفهان یا همدان به تصرف مسلمانان درآمده، خاموشند.
در ۱۸۹ ق /۸۰۵م به فرمان‌هارون الرشید ، تمام روستاهای شراء بخشهایی از حکومت عراق عجم به شمار می آمده است. نیامدن نام شراء و حتی نامی از روستاهای آن ،در متون تاریخی و جغرافیایی، می تواند حاکی از بین رفتن اهمیت‌این ناحیه در آن دوره باشد. در زمان حکومت عباسیان امپراطور ی اسلامی به بیست اقلیم شرقی وهفده اقلیم غربی تقسیم می شد. که شراء جزء اقلیم شرقی وجزء استان جبال به حسا ب می آمد.پس از روی کار آمدن قرا قویونلوها سخصی بنام علی شکر از این طایفه غرب کشور را تصرف کرد وبر منطقه شراء نیز حکومت داشت.
از آغاز حکومت قاجارتا اوایل دولت پهلوی این منطقه عراق عجم نامیده می شد. درسال ۱۳۴۲ همدان استان شد. روستاهای شراء حاشیه قره چای بین استان همدان و مرکزی تقسیم شدند.
ازآثار دوره اسلامی،متاسفانه از قلاع ودیگر آثار تاریخی که قابل ملاحظه باشد چیزی به جای نمانده است.
آثاری از سفال ، قبرستان ،آتشکده به جای مانده از اوایل اسلام ومقابر امامزدگان و … می توان اشاره کرد.
تا قبل از ظهور اسلام مردم‌این سامان همانند دیگر شهرهای‌ایران پیرو دین زرتشت بوده اند اکنون دین اهالی نقاط مورد بررسی اسلام و مذهب رایج شیعه اثنی عشری می باشد.
انتهای پیام/پ
نسخه مناسب چاپ
دیدگاه شما